خلاصه نویسی وقتی به دردتان می‌خورد که بخواهید چیزی را سریع و عمیق یاد بگیرید. خیلی‌ها فکر می‌کنند که بهتر است به جای اختصاص دادن یک مدت زمان نسبتا طولانی به خلاصه نویسی، بنشینند و از روی کتاب روخوانی کنند. این تصور کاملا اشتباه است. تحقیقات نشان داده که اگر بتوان مطلبی را با n ساعت خلاصه نویسی در سطح A یاد گرفت، برای یادگیری همان مطلب با کمک روخوانی باید حدود 3n ساعت وقت صرف کنید. برای دریافت اطلاعات بیشتر می توانید مقاله راه‌های یادگیری بهتر را بخوانید.
استادبانک یک سامانه قدرتمند انتخاب آنلاین معلم خصوصی و درخواست تدریس خصوصی در منزل یا آنلاین است و دانش آموزان بهترین معلم برای تدریس خصوصی ریاضی هفتم در تهران و شهرستان ها را در استادبانک می یابند.
کتاب را بسته‌بندی کن
آنچه مطالعه خواهید کرد
خلاصه نویسی درست و حسابی مانند بسته بندی کردن محتوای کتاب است. شما با مشاهده یک بسته بندی استاندارد، مستقیما آن چه داخل بسته وجود دارد را نمی‌بینید اما به محتویات آن پی می‌برید. بسته بندی کردن هم مهارت خاص خود را می‌طلبد. اکثر بچه‌ها توانایی این که چیزی را با یک بار خواندن به خاطر بسپارند ندارند. این مدل بچه‌ها مجبورند برای به خاطر سپردن چیزهای مختلف، مدام مطالب را تکرار کنند و یا از روی آنها بنویسند.
اگر به خلاصه نویسی اهمیتی ندهید، آخر سال متوجه اهمیت آن می شوید. بنابراین اگر خلاصه نویسی نکرده اید و یا نکته برداری های شما ناقص است بهتر است آنها را کامل کنید. این کار برای بسیاری از دانش آموزان و دانشجویان سخت و غیرمنطقی به نظر می آید.
لازم است بدانید که اگر فقط یک بار برای یک درسی وقت بگذارید و خلاصه نویسی کنید، بار دوم نیازی به خواندن کل متن نیست. بلکه می توانید با نگاه کردن به خلاصه نویسی خود، کل مطلب برایتان روشن می‌شود.
یک تا از چپ، یک گره از رو (آموزش خلاصه نویسی به روش بسته بندی)
همانطور که گفتیم خلاصه نویسی کردن مانند بسته بندی کردن است. بسته بندی شما نباید شل یا سفت باشد. نباید شلوغ و نامرتب باشد. نتیجه استفاده از کاغذ یا پلاستیک بیش از حد برای بسته بندی، سخت باز کردن آن است. سه چیز در خلاصه نویسی را می‌توان به بسته بندی نادرست تشبیه کرد:
- گیج کننده بودن لحن (در نتیجه تند تند نوشتن)
- زیاد بودن اطلاعات
- کمبود اطلاعات
شما باید با کمک ابزارهایتان، مطالب درسی را به بهترین شکل ممکن بسته بندی کنید. در این بین یادگیری روش استفاده از ابزارها و البته تکنیک‌های خاص خلاصه برداری، می‌تواند خلاصه‌هایتان را بهتر و بهتر کند.
ابزارهای مورد استفاده در خلاصه نویسی
مداد، خودکار، کاغذ و ماژیک هایلایت، مهم‌ترین ابزارها برای آغاز خلاصه نویسی هستند. شاید از خودتان بپرسید که چرا با وجود پیشرفت تکنولوژی، هنوز هم باید از کاغد و خودکار استفاده کرد؟ تحقیقات نشان داده که خلاصه نویسی روی کاغذ، ذهنتان را خلاقتر میکند. خلاقیت در مطالعه، زمانی به دردتان می‌خورد که پشت کنکور باشید. پشت کنکوری‌ها خوب می‌دانند که خلاقیت در مطالعه چقدر مهم است.
هایلات فقط یک ماژیک نیست…
هایلایت فقط یک ماژیک یا لوازم تحریر نیست، هایلایت عصای دست رتبه برترها و قبولی‌های تیزهوشان است. وقتی برای اولین بار درسی را مطالعه می کنید، حتما زیر آن خط بکشید یا آن را با ماژیک هایلایت کنید. این کار باعث می شود مطالب بیشتری در ذهنتان بماند. زیر همه مطالب کتاب خط نکشید. بلکه فقط نکات مهم و کلمات کلیدی برای ما مهم هستند.
بنابراین دفعه اول باید عمیق مطالعه کنید تا بتوانید نکات مهم و کلیدی را پیدا کنید. زیر نکات مهم خط بکشید و دور کلمات کلیدی درس دایره بکشید. نکاتی که در درس مشخص کرده اید را به صورت نمودار یا جدول برای خود دسته بندی کنید.
مثل منتقدها فکر کن تا خلاصه‌ات تکمیل بشه
بهترین روش برای خلاصه برداری به کارگیری تفکر انتقادی است. در این روش شما صرفا مخاطب نیستید، بلکه پرسشگر و معلم نیز هستید. تفکر انتقادی به شما اجازه می‌دهد که موضوعات مختلف را بهتر دسته بندی کنید. طی این روش شما باید مدام از خودتان سوال بپرسید و هیچ ابهامی باقی نگذارید. حین طرح سوال نیز باید بخش‌های مختلف مطلب را به یک دیگر ربط دهید. آنچه در انتهای این روش روی کاغذ پیاده می‌شود، نتیجه سوال و جواب‌های پیاپی شما است.
رتبه برترها چگونه از هایلات استفاده می‌کنند؟
به دلایلی که در اول متن برای شما مطرح کردیم، بسیاری از دانش آموزان و دانشجویان خلاصه نویسی را امری زمان بر می دانند. به جای نوشتن خلاصه، شما می توانید از ماژیک هایلایت استفاده کنید. توصیه می شود برای این کار چند رنگ هایلایت تهیه کنید. حتی برخی از آقایان فکر می کنند این کار دخترانه است! اما در واقع این روش کارکرد خوبی دارد.
هر رنگ از ماژیک را به یک نوع محتوا اختصاص دهید.
رنگ اول: جملاتی که کل درس در آن جا میگیرد. گاهی متن درسی 10 صفحه است اما منظور نویسنده در 2 جمله خلاصه شده است. آن جمات را با رنگ اول مشخص کنید.
رنگ دوم: کلمات کلیدی که برای اولین بار در نوشته مطرح می شوند.
رنگ سوم: جملاتی که به صورت کوتاه کلمات کلیدی را توضیح می دهند یا نکاتی راجع به کلمات کلیدی در آنها گفته شده است.
شروع یادداشت برداری از کلاس درس، پایان ابهت پوشالی غول کنکور
همه چیز از کلاس درس شروع می‌شود. دانش‌آموزان باید قبل از حاضر شدن در کلاس درس یک دور همه درس‌هایشان را مرور کرده باشند. انتظار نداریم که در ترافیک برنامه‌های سال آخرتان، همه درس‌ها را پیشخوانی کنید. کافی است قبل از ورود استاد کتابتان را ورق بزنید و نگاهی کلی به عناوین اصلی بیندازید.
یک یادداشت برداری قوی، از حضور صد در صدی در کلاس بیرون می‌آید. این که شما درستان را سر کلاس یاد بگیرید دو مزیت مهم دارد:
- می‌توانید زودتر مرور کنید و سریع‌تر بروید سراغ نوشتن یادداشت.
- یادداشت‌های عمیق‌تری بنویسید.
چهار سیستم فوق‌العاده برای یادداشت برداری
به فرض با روحیه خوب و ابزار کامل سر کلاس حاضر شدید، درستان را هم خوب یاد گرفتید، حالا باید چه کار کنید؟ باید مناسب‌ترین روش برای نوشتن یادداشت را انتخاب کنید و بر اساس آن پیش بروید. اگر نمی‌دانید کدام روش یادداشت برداری با محتوای کدام درس سازگار است، خیلی راحت با آزمون و خطا راحتان را پیدا کنید. چهار سیستم برای نوشتن یادداشت وجود دارد. انواع یادداشت برداری عبارت است از:
- یادداشت برداری به روش کرنل
- مایند مپ
- کلی نگرانه
- حاشیه نویسی
روش کرنل
در این روش شما برگه خود را به سه قسمت یادداشت‌ها، سوالات و خلاصه تقسیم می‌کنید. یادداشت‌ها، در حقیقت همان نکات مهمی هستند که سر کلاس و حین مطالعه به آنها برخورد کرده‌اید. بخش سوالات با نکاتی که یک درجه از سایر نکته‌ها مهم‌تراند و پرسش‌هایی که برایتان بخ وجود آمده پر می‌شود و در نهایت باید چکیده‌ای از یادداشت‌ها و سوالات را در بخش خلاصه یادداشت کنید.
مایند مپ بکشید و سریع یاد بگیرید
کشیدن مایند مپ، روشی عالی برای یادداشت نکات مهم دروسی مانند شیمی، تاریخ و فلسفه است. مایند مپ با چینش درست مطالب، مشکل پیچیدگی موضوعات این دروس در یک دیگر را حل میکند. برای مثال اگر درستان درباره سقوط دربار قاجار است، کلمه سقوط قاجاز را وسط کاغذ یادداشت کنید و دور آن دایره بکشید. سپس دایره رسم شده را با خط به دایره‌های کوچک‌تری وصل کنید که هر کدام یکی از علت‌های سقوط قاجاریه هستند. این کار را آن قدر ادامه دهید تا موضوع مورد بحث به پایان برسد.
روش کلی نگرانه
این روش به درد دانش‌آموزانی می‌خورد که می‌خواهند سر کلاس همه مطالب را یاد بگیرند. لازمه این روش مطالعه فعال است. باید با کتاب درگیر شوید، شکل بکشید، موضوعات را به هم دیگر وصل کنید. در ضمن باید هر موضوع مرتبطی که از قبل یادتان است را نیز در حاشیه صفحات بنویسید. مثلا اگر فلان عنصر در فلان سال کشف شده، باید سعی کنی که سایر اتفاقات آن سال را به خاطر بیاوری.
حاشیه نویسی، مخصوص بچه زرنگ‌هایی که تنبلی را دوست دارند
حاشیه نویسی ساده‌ترین روش برای نوشتن یادداشت است. حاشیه نویسی در عین ساده بودن اصلی‌ترین روش برای مطالعه فعال است. در این روش شما باید نکات ترکیبی که پیدا می‌کنید را در حاشیه‌ها یادداشت کنید. این روش بیشتر به درد درس‌هایی مثل زیست شناسی می‌خورد که حجمشان بالاست و نکات ترکیبیشان زیاد…
چگونه بسته بندی کتابمان را باز کنیم؟
پس از این که متن دوم را 2 مرتبه خواندید، در مرحله سوم به سراغ خلاصه هایتان بروید. خلاصه نویسی به شما کمک می کند که مطالبی که قبلا خوانده اید را سریع تر به یاد آورید. مطمئن باشید که به زودی اهمیت خلاصه نویسی را درک می کنید.
خواندن درس تنها نیمی از یادگیری شما را تشکیل می دهد. برای نیم دیگری از آن نیاز به مرور و تمرین دارید. حجم بالای مطالب درسی موجب می شود که زمان بیشتری را صرف مطالعه و دوره کنید. بنابراین برای ایام عید و آزمون های جامع و امتحانات بهترین راه حل خلاصه نویسی است.
چگونه با خلاصه جویده شده سر جلسه ظاهر شویم؟
تا این جای کار، شما یاد گرفتید که کتاب را بسته بندی کنید و چطور بسته بندی‌اش را باز کنید. فقط مانده یک چیز، آن هم شکل نهادینه کردن مطالب نوشته شده، در ذهنتان… اصول حفظ کردن مطالب شب قبل امتحان همیشه ثابت است، چه بخواهید برای امتحان نهایی آماده شوید، چه امتحان کنکور و چه امتحان تیزهوشان. شما اکنون همه چیز را درباره خلاصه نویسی می‌دانید، اگر می‌خواهید سرعت مرورتان بالاتر برود، بهتر است نگاهی هم به مهارت‌های تندخوانی بیندازید. و اما اصول مرور خلاصه شب امتحان کنکور، تیزهوشان و… عبارتند از:
- داد بزن: از این که محتوای نت‌هایی که نوشته‌اید را بلند بلند برای خودتان توضیح دهید خجالت نکشید.
- از خودت بپرس: سعی کن بعد این که هر نکته‌ای را برای اولین بار به خودت توضیح دهید، تو مرورهای دوم و سومت درموردشون از خودت سوال بپرسی.
- تفکر منتفدانه: قبلا گفتیم که باید راجع به هرچیزی مدام سوال کنید. شب امتحان زمان مرور سریع اون سوال‌ها است.
- گام آخر مرور: تو گام آخر مرور، فقط سوال جواب‌هایی که نتیجه تفکر منتقدانه هستند رو مطالعه کن.
نکات نهایی برای ارائه خلاصه بهتر:
- خلاصه هایتان باید کوتاه و مختصر باشد.
کلمه هایی را بنویسید که به تنهایی یادآور یک خط یا پاراگراف باشد. - خلاصه هرکس مختص به خودش است.
خلاصه هایتان را به زبان خودتان بنویسید.
خلاصه لازم نیست که کامل باشد. اما باید به گونه ای نوشته شود که با خواندن آن درس را به یاد آورید. - وسواس زیادی به خرج ندهید.
اگر خلاصه را با رعایت نکاتی که ما به شما پیشنهاد داده ایم نوشتید، کاملا به آن اعتماد داشته باشید. - آخرين نکته مهمي که در خلاصه نويسي بايد اجرا نماييد اين است که تاريخ يادداشت برداري را درگوشه برگه يادداشت نماييد تا زمان هاي خاص مرور سر درگم نشويد.
روش شما برای خلاصه نویسی چیست؟ بسیاری از مشاوران خلاصه برداری را به عنوان راهی برای مقابله با اختلال‌های مطالعه، مانند وسواس یا کند خوانی معرفی می‌کنند. به نظرتان آیا خلاصه نویسی، واقعا می‌تواند درمان برای اختلال در روند یادگیری باشد؟
خلاصه نویسیهایمان تایپی باشد یا دست نویس؟
تحقیقات نشان داده که خلاصه نویسی روی کاغذ، ذهنتان را خلاقتر میکند.
اگر زمان کافی برای خلاصه نویسی نداشتیم چکار کنیم؟
به جای نوشتن خلاصه، شما می توانید از ماژیک هایلایت استفاده کنید.
از چه روش هایی می توان یادداشت برداری کرد؟
روش های کرنلی، مایند مپ، کلی نگرانه و حاشیه نویسی که به اختصار به آن ها پرداخته ایم.
سلام من میتونم با ذکر منبع از سایتتون استفاده کنم
سلام امیر عباس جان.
بله می‌تونی با ذکر منبع از مطالب سایت استفاده کنی.