چرا فرزندم مشق نمی نویسد؟
آنچه مطالعه خواهید کرد
شما به عنوان پدر و مادر باید مراقب باشید که بخش آموزشی و تحصیلی فرزندتان به بخش تربیتی او ضربه‌ای وارد نکند. برخی از والدین می‌گویند فرزند ما حرف شنوی ندارد، ما هم نمی‌توانیم کارهای درسی او را مدیریت کنیم. خیلی وقت‌ها مشکل مشق ننوشتن کودکان است و گاهی اوقات تنش بین والدین و دانش‌آموز آنقدر بالا می‌گیرد که همیشه بین آن‌ها دعوا و کشمکش است و دانش‌آموز همیشه در مقابل والدین خود قرار می‌گیرد.
در این حالت بهتر است شما فرد سومی را برای مدیریت و برنامهریزی امور درسی فرزندتان وارد کنید. فرد سومی مانند یک معلم خصوصی که بتواند به شما در این امر کمک کند و تنش‌ها را کم کند. معلم خصوصی در درجه اول فرزند شما را به درس علاقه‌مند کرده و انگیزه او را بالا می‌برد و باعث میشود روابط والد و فرزندی شما بهبود پیدا کند. در ادامه به علت مشق ننوشتن بچهها و راه‌حل‌هایی که برای آن هست می‌پردازیم.
علت مشق ننوشتن بچهها چیست؟
خیلی از پدر و مادرها مشکل مشق نوشتن را با فرزندشان دارند. چه این فرزند باهوش باشد چه مشکل یادگیری داشته باشد ممکن است از زیر بار مشق نوشتن در برود. مشق ننوشتن کودکان دلایل مختلفی دارد، که در پایه اول، دوم، سوم و بالاتر می‌تواند متفاوت باشد.
معمولاً مشکل نوشتن مشق در کلاس اولی‌ها بیشتر به چشم می‌خورد. در این حالت اشتباه‌ترین کار این است که به فرزند خود برچسب تنبل بودن بزنید، زیرا او به راحتی قبول می‌کند که فرد تنبلی است و به همین روال ادامه می‌دهد.
1. فرزندمان را مسئولیت‌پذیر بار نیاوردهایم
درمورد کودکی که در تکالیف خود سهل‌انگاری می‌کند در درجه اول ممکن است او مسئولیتپذیری را یاد نگرفته باشد. زیرا مهم‌ترین عاملی که باعث مشق ننوشتن بچهها میشود عدم آموزش مسئولیت پذیری به آن هاست.
حتما دیده‌اید که برخی از کودکان طوری بارآمده‌اند، که می‌توانند از خواهر یا برادر کوچکتر خود مراقبت کنند. آن‌ها مسئولیتپذیری را بلد هستند. مشق نوشتن هم اینگونه است. شما می‌توانید مهارت‌های مربوط به مسئولیتپذیری را از ۳ سالگی به فرزند خود بیاموزید.
2. محیط و شرایط برای مشق نوشتن راحت نیست
نکته دیگری که باعث مشق ننوشتن بچهها میشود، این است که محیط مناسبی برای این کار در اختیار آن‌ها قرار نگرفته است. اگر فرزند شما در شرایط مناسب و محیط آرامی نباشد مشق نوشتن برایش سخت است. توجه کنید که محل نشستن او باید راحت باشد میز مطالعه و در حالت کلی اتاق او زیاد از حد شلوغ نباشد.
همینطور در زمان نوشتن مشق باید محیط را برای او ساکت و خلوت کنید. مراقب باشید او طوری ننشیند که زانوها و دستش اذیت باشند. هرگز به فرزندتان نگویید پایه تلویزیون مشق‌هایش را بنویسد. یا مثلاً جایی مانند میز ناهارخوری که در محل عبور و مرور همه اعضای خانواده است، مکان مناسبی برای نوشتن مشق نیست زیرا حواس او پرت میشود.
3. آیا فرزندم مشکل جسمی یا اختلال یادگیری ندارد؟
گاهی اوقات کودکان توانمندی لازم برای انجام تکالیفشان را ندارند و خانواده از این موضوع بی‌خبر است. برای همین بهتر است از سلامت بینایی، شنوایی و حرکتی فرزندتان مطمئن شوید. همینطور با تست هوش یا تست‌های یادگیری دیگر از توانایی‌های یادگیری او با خبر شوید.
توجه داشته باشید که خیلی وقت‌ها دانش‌آموزان باهوش در نوشتن مشق مشکل دارند در مورد باید با آن‌ها همراهی کرد و با آموزش مسئولیتپذیری و مدیریت کارها کم کم آن‌ها را به انجام دادن تکالیف علاقه‌مند کرد.
در موردی پیش آمده است که کودکی دچار ضعف سرانگشت دست بوده است و مادر از این موضوع بی‌خبر بوده و او را به خاطر ناتوانی در نوشتن مشق سرزنش و تنبیه کرده و تصور می‌کرده فرزندش می‌خواهد از زیر بار مشق نوشتن در برود در صورتی که این کودک اصلاً نمی‌توانسته مداد را به خوبی در دستانش بگیرد.
در برخی موارد دانش‌آموز مشکلات یادگیری مانند دیرآموزی، بیش فعالی، عدم توجه و تمرکز و… دارند. این کودکان شرایط خاصی دارند و نوع آموزش و مشق نوشتن هم در این کودکان با دیگران متفاوت است. برای اطلاعات بیشتر مقاله همه چیز درمورد کودکان دیرآموز و راه‌های تشخیص و درمان آن‌ها را بخوانید.
آیا می‌توانم فرزندم را بخاطر مشق ننوشتن تنبیه کنم؟
تنبیهات و محدودیت‌هایی که والدین برای مشق ننوشتن فرزندشان در نظر می‌گیرند نباید به صورت مستقیم اعلام شود. به عنوان مثال شما نباید به فرزندتان بگویید اگر مشق‌هایت را ننویسی اجازه بازی کردن نداری، در عوض بهتر است این کار به صورت غیرمستقیم انجام شود.
مثلاً اگر شما می‌دانید که فرزندتان در طول روز ۶ ساعت تلویزیون نگاه می‌کند و همین باعث میشود مشق‌هایش را ننویسد. ساعات تلویزیون دیدن او در روز را کنترل کنید و برای تلویزیون دیدن بدون اشاره به مشق محدودیت تعیین کنید.
به جای او مشق ننویسید
یک نکته خیلی مهم و اشتباهی که بسیاری از والدین مرتکب آن می‌شوند، این است که از سر دلسوزی مشق‌های فرزندشان را می‌نویسند. این باعث میشود فرزند شما هیچ وقت مسئولیت‌پذیر نشود.
او را تشویق نکنید!
تشویق در ازای مشق نوشتن کار اشتباهی است. هیچوقت به فرزندتان نگویید اگر مشق‌هایت را بنویسی فلان جایزه را می‌گیری. اگر این کار را بکنید فرزند شما مشق نوشتن را نوعی باج گرفتن می‌بیند و هیچ وقت حاضر نمی‌شود بدون چشمداشت و مشق‌هایش را بنویسد.
چه کار کنم که فرزندم بدون فشار و تهدید مشق‌هایش را بنویسد؟
بعضی از مادرها می‌گویند از اینکه مدام مجبورم به فرزندم بگویم تکالیفش را انجام دهد خسته شده‌ام. اگر بالای سر او نباشیم کارش را انجام نمی‌دهد. حتی بعضی وقت‌ها مجبور هستم خودم مشق‌هایش را بنویسیم.
این نشان می‌دهد شما در تمام امور به فرزندتان بسیار آسان گرفته‌اید. او مستقل بودن و احساس مسئولیت داشتن را یاد نگرفته است. بهتر است همین حالا این رفتار او را درست کنید تا در آینده نیز در زندگی شخصی اش به مشکل برنخورد.
به عنوان اولین کار باید دست از غر زدن یا نوشتن مشق‌هایش بردارید اگر او مشق‌هایش را ننوشته یا نیمه کاره، بدخط و غلط نوشته است. اجازه بدهید همان‌ها را به مدرسه ببرد تا معلم برخوردی که لازم است را با او انجام بدهد. وقتی معلم دست به سرزنش و تنبیه زبانی فرزند شما می‌زند تاثیر بهتری در رفتار او دارد. تا اینکه شما او را سرزنش کنید پس در درجه اول باید خود را نسبت به مشق نوشتن او بی‌خیال نشان دهید.
اگر شما او را تنبیه کنید یا سرزنش کنید یا حتی دست به پاره کردن مشق‌هایش بزنید تنها عزت نفس او را از بین می‌برید. گاهی اوقات ممکن است فرزند شما اختلال یادگیری در نوشتن داشته باشد و شما از این مسئله بی‌اطلاع باشید. این اختلال باعث میشود فرزند شما از نوشتن مشق‌هایش سر باز بزند. در بسیاری از موارد معلمان مدرسه نیز قادر به تشخیص این اختلالات نیستند اما اگر این اختلالات به موقع تشخیص داده شوند قابل درمان هستند. برای اطلاعات بیشتر مقاله انواع اختلالات یادگیری و راه‌های درمان آن‌ها را بخوانید.
بعضی از مادرها می‌گویند وقتی فرزند ما به خانه می‌آید تا شب باید مدام به او تذکر بدهیم تا نهایتاً آخر شب و با عجله مشق‌هایش را بنویسد. گاهی وقت‌ها هم قضیه برعکس است بعضی از بچهها هستند که به محض رسیدن به خانه، بدون اینکه لباس‌هایشان را عوض کنند یا دست و صورتشان را بشویند شروع به نوشتن مشق‌هایشان می‌کند. هر دوی این مدل رفتارها مناسب نیستند. در صورتی که خیلی از خانواده‌ها از رفتار دوم استقبال می‌کنند، اما این نشان دهنده اضطراب درونی دانش‌آموز است. برای اطلاعات بیشتر درمورد اضطراب‌های درونی کودکان مقاله با دانش‌آموز مضطرب چگونه رفتار کنیم؟ را بخوانید.
گاهی اوقات هم بچهها دفتر و کتابشان را به نیت مشق نوشتن باز می‌کنند، اما بعد از چند دقیقه نوشتن به سراغ بازی کردن می‌روند و دوباره برمی‌گردند و این کار را مدام تکرار می‌کنند. شما برای حل این مشکلات باید به فرزندتان برنامهریزی و مدیریت‌زمان را یاد بدهید.
سیستم آموزشی ایران وظیفه آموزش و تحصیل دانش‌آموزان را بین مدرسه و خانواده تقسیم کرده است و خانواده‌ها باید بتوانند مکمل وظایف معلم‌ها در مدرسه باشند. وقتی می‌بینید انجام دادن این وظیفه برای شما سخت شده است و باعث ایجاد تنش بین شما و فرزندتان میشود. بهترین راه این است که فرد سومی را وارد کنید تا او این وظایف را برای شما تکمیل کند. یک معلم خصوصی می‌تواند در درجه اول فرزند شما را به درس علاقه‌مند کند سپس یک برنامهریزی صحیح و اصولی برای او انجام دهد.
آموزش برنامهریزی و مدیریت زمان
برنامهریزی یا به عبارت کامل‌تر هدایت تحصیلی دانش‌آموزان ابتدایی باید گام به گام و به مرور انجام شود. زیرا در ابتدا این کودکان به سختی با برنامه همراه می‌شوند. برای برنامهریزی باید خلقیات، عادات و علایق او را در نظر بگیرید و با توجه به شرایطی که دارد او را کم کم وارد پروسه برنامهریزی درسی می‌کند.
در مورد دانش‌آموزان اول و دوم ابتدایی باید در نظر گرفت که آن‌ها نمی‌توانند زمان زیادی را بنشیند و تحرک نداشته باشند اما در مورد بچه‌های کلاس سوم به بالا می‌توان انتظار داشت که زمان بیشتری را به مشق نوشتن اختصاص دهند.
به عنوان مثال برای یک کودک ۲ ساله بین ۵ تا ۱۰ دقیقه آموزش و نوشتن در روز کافیست. اما برای یک کودک سه ساله تا ۱۵ دقیقه آموزش در روز داشته باشیم. برای یک کودک ۴ ساله ۱۵ تا ۲۰ دقیقه کافیست و یک کودک پیش‌دبستانی بین ۲۰ تا ۳۰ دقیقه لازم دارد. برای کلاس اولی‌ها نیز بین ۴۰ تا ۴۵ دقیقه آموزش و نوشتن لازم است. بین این زمان‌ها کودکان باید استراحت و بازی داشته باشند.
همانطور که سن بچهها افزایش پیدا می‌کند باید ده دقیقه به زمان آموزش آن‌ها افزود مثلا اگر فرزند شما ساعت ۲ به خانه می‌رسد می‌تواند یک یا دو ساعت استراحت کند، خوب است که از ساعت ۴ یا ۵ عصر انجام تکالیفش را شروع کند و هر ۴۰ یا ۴۵ دقیقه به استراحت و بازی بپردازد. این باعث میشود اضطراب کودکان در مورد انجام تکالیفشان هم کاهش پیدا کند.
برای برنامهریزی کردن با فرزندتان همفکری کنید. لیستی از کارها مانند ورزش کردن، تلویزیون دیدن، مشق نوشتن و بازی کردن تهیه کنید و به فرزندتان بگویید این کارها را باید در طول روز انجام بدهی، دوست داری کدام را در چه زمانی انجام دهی؟ سپس جلوی هرکدام بنویسید که از چه ساعتی تا چه ساعتی باید انجام شوند.
این کار برای فرزند شما مانند یک بازی تلقی میشود. توجه داشته باشید که سعی کنید ورزش کردن را حتماً در برنامه روزانه فرزندتان بگنجانید. و حتما در نظر داشته باشید وقتی فرزندتان برنامه را رعایت می‌کند او را تشویق کنید و بازخورد مثبت به او بدهید.
یکی از روش‌هایی که من برای علاقه‌مند کردن دانش‌آموز ابتدایی‌ام به مشق نوشتن انجام دادم این بود: دانش‌آموز من به انجام تکالیف درس ریاضی علاقه نداشت، اما تکالیف درس فارسی را راحت‌تر انجام می‌داد. به من گفت می‌توانم تکالیف ریاضی‌ام را ننویسم؟ من گفتم ایرادی ندارد، اما می‌توانیم مسابقه بدهیم. دو تا از سوال‌ها را من جواب می‌دهم و دو تا از سوال‌ها را تو، هر کسی زودتر انجام داد برنده است. او اینگونه کم کم به حل کردن سوالات ریاضی علاقه‌مند شد.
وقتی من با دانش‌آموزی روبرو می‌شوم که به مشق نوشتن علاقه ندارد. برای او تکالیف کمتری در نظر می‌گیرم و به جای آن از او می‌خواهم تکالیف مدرسه‌اش را بیاورد و حل کند و اگر او اشکالی داشته باشد من برای او توضیح می‌دهم. اینکه توانسته تکالیفش را به راحتی انجام باعث میشود احساس بهتری داشته باشد. سپس کم کم خودم هم برای جلسات بعدی به او تکلیف می‌دهم تا به مشق نوشتن عادت کند.
به طور کلی هیچ وقت نباید کودک‌تان را به طور مستقیم مجبور به انجام تکالیفش کنید. در ابتدا باید برای او ایجاد انگیزه کنید و او را از لحاظ ذاتی برای انجام تکالیف پر تلاش کنید. حتی اگر دست خطش بد است و نامرتب می‌نویسد ایرادی ندارد. می‌توان با آموزش‌های انگیزشی ویژه این بخش را نیز حل کرد.
با فرزندتان طوری برخورد کنید که به قوانین احترام بگذارد. برای او مثال بزنید که وقتی برای خرید به فروشگاه می‌رویم باید در صف بایستیم یا برای عبور از خیابان باید به چراغ‌های راهنما توجه کنیم. اینگونه فرزند شما کم کم معنای چارچوب‌ها و قانون‌ها را درک می‌کند.
سپس می‌توانید از قوانینی که در منزلتان حاکم است برای او مثال بزنید و به او بگویید من همیشه صبحانه و ناهار یا شام تو را سر ساعت مشخصی آماده می‌کنم این باعث میشود که تو گرسنه نباشی من وظیفه دارم به عنوان مادر برای تو سر ساعت مشخص برایت غذا درست کنم. او کم کم متوجه میشود که خودش هم به عنوان فرزند خانواده وظایفی دارد. شما اشاره خواهید کرد که یکی از وظایف تو به عنوان فرزند خانواده انجام دادن تکالیفت است بدین گونه کم کم می‌توانید بر مشکل مشق ننوشتن فرزندتان فائق بیایید.
کمک به مسئولیتپذیری و استقلال کودک
همانطور که گفتیم عدم مسئولیتپذیری یکی از دلایل مشق ننوشتن کودکان است. معمولاً با شروع دوره مدرسه و پیش‌دبستانی مسئولیت اجتماعی کودکان به صورت جدی شروع میشود. بچهها احساس می‌کنند باید مراقب کتاب‌ها و لوازم خود باشند آن‌ها در مورد ارتباطات‌شان با همکلاسی‌ها با شما صحبت می‌کند. مثلا فرزندتان به شما می‌گوید که من امروز تراشم را به دوستم ندادم چون ممکن بود آن را خراب کند.
شما به او می‌گویید که ایرادی ندارد تراشت را به دوستت بدهی اما به او بگو هر وقت کارش تمام شد آن را به تو پس بدهد. به این صورت قانون‌مندی و مدیریت را کم کم به فرزندتان می‌آموزید. اینکه کودک شما یاد می‌گیرد چطور با همکلاسی‌ها و معلم خود در مدرسه تعامل کند نشان از مستقل شدن او دارد.
فرزند پایه اول و دوم ابتدایی‌تان را هنگام مشق نوشتن به صورت نامحسوس رصد کنید. مثلاً اگر می‌دانید که او در اتاق خود و به تنهایی مشق‌هایش را نمی‌نویسد، تلویزیون پذیرایی را خاموش کنید و محیط آرامی ایجاد کنید. سپس از او بخواهید که در بیرون از اتاق و پیش شما مشق‌هایش را بنویسد اما او را رها کنید تا مستقلاً مشق‌هایش را بنویسد در عوض به او بگویید اگر جایی سوال داشتی از من بپرس من می‌توانم کمکت کنم.
یا مثلا می‌توانید برای ایجاد انگیزه به او بگویید من این کارها را دارم و تو مشق‌هایت را، با هم شروع می‌کنیم هر کسی زودتر کارش را تمام کرد برنده است! البته باید مراقب باشید که حضورتان دائمی نباشد چون ممکن است فرزند شما به این حضور عادت کند و اگر یکبار شما نبودید او بگوید من فقط کنار مادرم مشق‌هایم را می‌نویسم و اگر او نباشد نمی‌توانم بنویسم.
پدر یا مادر می‌توانند بگویند من تکلیفی که انجام میدهی را بعدا بررسی می‌کنم و هر جا که اشتباه داشته باشی به تو می‌گویم. به این شکل دانش‌آموز دلگرم میشود که شما همراهش هستید. اما توجه داشته باشید که بررسی تکلیف‌ها را تنها بعد از تمام شدن همه تکلیف‌ها انجام دهید تا فرزند شما عادت نکند به این که مدام از شما تایید بگیرد.
تکالیف باید مرتبط با محتوای تدریس شده و فرصت شاگرد طراحی شود. گاهی سطح دشواری تکالیف با سطح محتوای تدریسی متفاوت است و شاگرد اعتماد به نفس خود را از دست می‌دهد.
بهتر است در جلسات ابتدایی، تکالیف طراحی شده مرتبط با سطح شاگرد و گاهی آسان‌تر باشد تا اعتماد به نفس شاگرد افزایش یابد. بنده سعی می‌کنم ابتدا میزان مطالب جلسه را از قبل برای خود تعیین و تکالیف مرتبط را آماده و طراحی کنم.
حینِ تشریحِ تکالیف به علاقه و ذائقه شاگرد نیز توجه می‌کنم و سعی می‌کنم تکالیف برای شاگرد جذابیت داشته باشند.
آیا تابحال به تهدید و تنبیه متوسل شده‌اید؟
به نظر شما علت مشق ننوشتن فرزندتان چیست؟
چقدر با دلایلی که در مقاله به آن‌ها اشاره شد موافق هستید؟
نظرات و تجربیات خود را با ما و دیگر خوانندگان مقاله در میان بگذارید.
چه دلایلی باعث میشود بچهها از مشق نوشتن فرار کنند؟
1- فرزندمان را مسئولیت پذیر بار نیاوردهایم 2- محیط و شرایط برای مشق نوشتن راحت نیست 3- پای مشکل جسمی یا اختلال یادگیری در میان است
چطور فرزندم را به انجام تکالیفاش عادت دهم؟
1-آموزش مدیریت زمان و برنامهریزی به او 2- کمک به مسئولیتپذیری و استقلال کودک (در مقاله به تفصیل توضیح داده ایم)
نظر خود را در مورد این مطلب بیان کنید: