شگفت‌انگیز­ترین و بهترین زمان یادگیری در طول شبانه‌ روز

بهترین زمان یادگیری در طول شبانه‌روز، چه زمانی است؟ برای اینکه یک مطلب و مفهوم جدید را یاد بگیریم، بهترین زمان یادگیری و بهترین زمان مطالعه چه ساعاتی از روز است؟ تشخیص بهترین زمان یادگیری مغز و بازدهی آن از این جهت به ما کمک می‌کند که در بالاترین آمادگی ذهنی، مطالب را یاد گرفته و به خاطر می‌سپاریم. همچنین یادگیری دروس در بهترین زمان خود به ما کمک کرده که یادگیری باکیفیت‌تر با سرعت بیشتری نیز داشته باشیم. بنابراین اطلاع از بهترین زمان یادگیری در طول شبانه روز که می‌تواند جزئی از فوت و فن‌ درس خواندن باشد، در بخش برنامه‌ریزی درسی بسیار مهم و ضروری است.

در این مقاله می‌خواهیم راجع به بهترین زمان یادگیری در طول شبانه روز، به توضیحات و نکات بسیار مهمی اشاره کنیم. به خاطر نکات بسیار مهم این مقاله، مطالعه آن به شما دانش‌آموزان عزیز پیشنهاد می‌شود.

نکته قابل توجه از نظر مشاوره تحصیلی مدرسه و کنکور!

کشف و درک بهترین زمان یادگیری در طول شبانه روز، از مهم‌ترین و همچنین ابتدایی‌ترین مراحل یادگیری است. نکته‌ای که مشاوره تحصیلی مدرسه یا کنکور‌تان نیز بارها به آن تاکید کرده‌ است. محال است یک برنامه‌ریزی درسی بدون مشخص بودن زمان و تایم یادگیری و مرور هر درس، به سرانجامی برسد. مشاوره تحصیلی نیز به این نکته آگاهی کامل دارد. زیرا او می‌داند بهترین زمان برای یادگیری دروس تخصصی و چالشی، زمانی بوده که مغز دانش‌آموز در بالاترین حالت آمادگی قرار داشته باشد یا برای مرور و بخاطر سپاری مطالب یاد‌گرفته شده، بهترین فرصت، زمانی بوده که مغز در حالت پردازش اطلاعات است. بنابراین کشف و تشخیص بهترین زمان یادگیری از ابتدایی‌ترین و مهم‌ترین مراحل شروع مطالعه است. مشاوره تحصیلی در این زمینه می‌تواند بهترین فرد به شما باشد. زیرا او با در نظر گرفتن تمام نکات برنامه‌ریزی درسی و همچنین با اطلاع از کارکرد مغز در انسان، در زمینه  تدوین برنامه درسی روزانه، شروع مطالعه و اجرای موفقیت‌آمیز برنامه، شما را راهنمایی و هدایت کند.

بهترین زمان مطالعه دروس مفهومی چه ساعاتی از روز است؟

برای شروع مطالعه، دروس به دو دسته دروس حفظی و مفهومی تقسیم می‌شود. دروس حفظی شامل درس‌هایی است که با حفظ تمرکز، باید تک تک مطالب مهم آن را به خاطر سپرد. دروس مفهومی دروسی بوده که با حفظ تمرکز، نیاز به تحلیل و تفسیر دارد. اهمیت یادگیری دروس مفهومی مانند دروس اختصاصی یعنی ریاضی، زیست، شیمی و فیزیک به مراتب بیشتر از دروس حفظی نظیر دین و زندگی، تاریخ و غیره است. یادگیری و درک مطالب دروس مفهومی نیز بسیار سخت‌تر و چالشی‌تر از سایر دروس است. بنابراین انتخاب زمان مناسب یادگیری دروس مفهومی باید هوشمندانه باشد.

برای یادگیری دروس مفهومی یا اختصاصی باید چهار مرحله طی شود:

• یادگیری و آموزش برای بار اول توسط آموزش دهنده یا همان معلم مدرسه یا معلم خصوصی 
• یادگیری عمیق‌تر توسط دانش‌آموز در منزل با کمک منابع کمک درسی بیشتر
• درک و رسیدن به تسلط بالای مطالب آموخته شده با تمرین و حل مسئله زیاد
• به خاطر سپردن فرمول‌ها، نکات مهم و فرآیند حل مسئله

سه مرحله اول رسیدن به تسلط در دروس اختصاصی، نیاز به تمرکز و انرژی بالای شما دارد. یعنی آموزش توسط معلم باید با هوشیاری و درک عمیق شما همراه باشد. در مرحله دوم، برای مطالعه کتب تقویتی و درک بهتر مطالب تدریس شده توسط معلم، نیاز به تمرکز بالا داشته و در مرحله سوم نیز برای درک سوال، تجزیه و تحلیل آن و مرتبط کردنش با الگوهای پاسخ و فرمول‌های کتاب به تمرکز و حواس صد‌در صد نیاز دارید. به همین خاطر بهترین زمان برای یادگیری و درک عمیق دروس تخصصی، ساعات ابتدایی صبح است.

زیرا در زمان صبح تا ظهر، بعد از میل کردن یک صبحانه مقوی و تنظیم قند خون بدن، مغز انسان کارآیی و عملکرد بالایی برای موضوعات چالشی دارد. از همین جهت است که اکثر مدارس در برنامه هفتگی خود، زنگ اول کلاس را به درس ریاضی اختصاص می‌دهند.

برای مطالعه درسی مانند ریاضی، بهترین زمان مطالعه ریاضی، ساعت ۸ تا ۱۰ صبح است. سپس با یک استراحت و وقفه به ذهن خود برای پردازش اطلاعات یادگرفته شده و بعد از آن، خالی کردن ذهن برای آموزش مطالب جدید، یک درس اختصاصی دیگر از ساعت ۱۰:۳۰ تا ۱۲ ظهر، انتخاب مناسبی است. بعد از این حالت، بهتر است به ذهن خود برای ۴۵ دقیقه تا یک ساعت، فرصت استراحت و بازیابی برای روبه رویی با چالش جدید را دهید.

چرا صبح، بهترین زمان یادگیری در طول شبانه‌روز است؟

انسان برای یادگیری و درک مطالب، نیاز به تمرکز بالای ذهنی دارد. همچنین آمادگی جسمانی و میزان انرژی او در زمان یادگیری، بر کیفیت آموزش و یادگیری‌اش نیز تاثیر‌گذار است. بهترین زمان بازدهی مغز، زمانی است که بدن در شاد‌ترین و باانرژی‌ترین حالت خود قرار داشته باشد. هورمن‌های یادگیری یکی از عوامل بسیار مهم در کیفیت یادگیری انسان است.

در زمان مطالعه، ترشح هورمن‌های بسیاری در بدن مانند استیل کولین، دوپامین و نور اپی نفرین، تاثیر زیادی بر پردازش اطلاعات و میزان یادگیری ما دارند. هورمن استیل کولین یک پردازنده و انتقال دهنده عصبی بوده که باعث انتقال راحت سیگنال‌های یادگیری به مغز شده که با کمک آن، آسان‌تر می‌توان مطالب را در ذهن جذب و پردازش کرد. ترشح هورمن نور اپی نفرین باعث افزایش فشارخون و افزایش سطح هوشیاری در ما می‌شود. ترشح این هورمن در بدن، باعث جابه جایی سیگنال‌های عصبی در مغز شده و به یادگیری کامل مطالب کمک می‌کند.

اما مهم‌ترین هورمن یادگیری دوپامین بوده که عامل اصلی حرکت و انگیزه در درون ما است. ترشح این هورمن در درون ما، باعث ایجاد حس شادی و هیجان می‌شود. دوپامین با یادگیری رابطه مستقیمی داشته و ترشح این هورمن، لذت یادگیری را درون ما افزایش می‌دهد.

زمانی می‌توان این سه هورمن و سایر بخش‌های عصبی و شناختی مغز برای یادگیری را فعال کرد که بدن در آماده‌ترین و پرانرژي‌ترین زمان خودش قرار داشته باشد. این هورمن‌ها دز زمان خستگی و بی‌خوابی به هیچ عنوان ترشح نمی‌شود. به همین خاطر است که باوجود چند ساعت مطالعه در زمان خستگی، سرعت یادگیری به شدت پایین بوده و از صددر صد مطلب، سی درصد آن را هم یاد نمی‌گیریم. یکی از دلایل تاکید بر شروع مطالعه از ابتدای صبح نیز به این دلیل است که بدن ما، سطح انٰرژیی‌ای که برای مطالعه لازم داشته و همچنین میزان کارآیی مغز در این زمان بسیار بالا است.

مزایای دیگر مطالعه دروس در زمان صبح

از مزایای دیگر انتخاب زمان ابتدایی روز برای شروع مطالعه، موارد زیر است:

• افزایش سطح هوشیاری به دلیل مصرف صبحانه و تنظیم قند خون بدن
• افزایش سطح تمرکز به دلیل داشتن خواب کافی در طول شب ( یک فرد بالغ باید در طول شبانه‌روز بین ۶ تا ۸ ساعت خواب مفید داشته باشد)
• افزایش سرعت یادگیری و گیرایی دانش‌آموز به دلیل بالا بودن تمرکز
• مناسب بودن نور مکان مطالعه ( نور خورشید و زاویه تابش آن مناسب‌ترین روشنایی برای چشم در زمان درس خواندن است)

بهترین زمان مطالعه دروس حفظی چه ساعتی از روز است؟

همانطور که گفتیم، برای درک و یادگیری عمیق دروس مفهومی، بهترین زمان یادگیری در طول شبانه روز، ابتدای صبح است که می‌توان این زمان را از ۸ صبح آغاز کرد و تا ساعت ۱۲ برای تکمیل مباحث مفهومی و تخصصی، ادامه داد. اما برای یادگیری دروس حفظی می‌توان پس ناهار و استراحت روزانه، مطالعه دروس حفظی را به عصر موکول کرد. اگر در برنامه روزانه خود، مطالعه درس تخصصی نداشته، پس بهتر است همان دروس حفظی را نیز به دلیل سرعت بالای یادگیری، به همان زمان صبح اختصاص دهید. اما اگر اولویت یادگیری با دروس تخصصی و مفهومی است، زمان صبح خود را به این دسته از دروس اختصاص داده و زمان عصر را بعد از یک ناهار و استراحت، به دروس عمومی و حفظی قرار دهید.

پیشنهاد دیگر در زمینه برنامه‌ریزی درسی و نحوه مطالعه دروس، این است که به صورت ترکیبی درس بخوانید. یعنی در برنامه روزانه خود، تایم اول صبح را با یک درس اختصاصی مانند ریاضی شروع کرده و بعد از یک استراحت کوتاه، به سراغ یک درس حفظی بروید. بعد از ناهار و استراحت، باز هم با بازیابی ذهن خود، به سراغ یک درس اختصاصی رفته و سپس برنامه‌تان را با یک درس عمومی و حفظی به پایان برسانید.

درس خواندن در شب بهتر است یا صبح؟

باتوجه به توضیحاتی که تا به این قسمت مقاله داده‌ شد، متوجه مزیت درس خواندن در صبح نسبت به شب شده‌ایم. اما به عقیده برخی از دانش‌آموزان، درس خواندن در شب بهتر از روز است. در رابطه با این نظر باید در ابتدا بگوییم، بهترین زمان درس خواندن برای هر فردی متفاوت از دیگری است. برای برخی انرژی و نشاط صبح در درک بهتر دروس به آن‌ها کمک کرده و برای برخی سکوت و خلوتی شب، مهم است. شاید از نظر هر دانش‌آموزی، بهترین زمان درس خواندن برای امتحان یا بهترین زمان درس خواندن برای کنکور، تایمی بوده که در آرامش‌بخش‌ترین و بهترین حالت خود‌ قرار داشته باشند.

دلایلی که در این مقاله بابت ارجحیت مطالعه در زمان صبح نسبت به شب مطرح شد، براساس یافته‌های علمی و تجربیات افراد موفق است. اما شاید نتوان این دلایل را به برخی از دانش‌آموزان که برای انجام فعالیت‌های‌شان، شب را به روز ترجیح داده نیز تعمیم داد. اما مزایای مطالعه در شب شامل چه مواردی است؟ دقیق‌تر بخواهیم بگوییم، چه مواردی باعث شده که برخی از دانش‌آموزان شب را برای مطالعه به صبج ترجیح دهند؟

فواید درس خواندن در شب چیست؟

از مهم‌ترین و تنها‌ترین فواید درس خواندن در شب موارد زیر است:

• سکوت، تنهایی و آرامش شب برای تمرکز کردن روی دروس
• کم بودن میزان حواس‌پرتی به دلیل سکوت شب و حذف عوامل حواس پرتی
• افزایش احتمال یادآوری در روز بعد به دلیل فاصله کم بین به حافظه سپردن مطالب تا یادآوری مجدد آن‌
• پردازش اطلاعات در مغز در خواب و یادآوری سریع‌تر آن‌ها در روز بعد
• نداشتن مطالعه روی موضوعات مختلف و تمرکز روی یک کتاب و یک درس

در این مورد باید بگوییم که اکثر دانش‌آموزانی که درس خواندن را به شب موکول کرده، تنها روی یک کتاب یا یک مبحث درسی تمرکز می‌کنند. زیرا وقت و زمان کافی برای مطالعه دروس دیگر نداشته و به علت خستگی ذهن می‌توانند فقط روی یک موضوع خاص وقت بگذارند. به همین دلیل است که پردازش اطلاعات در شب از روز نیز بیشتر است. چون ذهن برای به خاطر آوردن یک موضوع، انرژی و سوخت و ساز کمتری مصرف کرده تا زمانی که باید در یک روز چند موضوع متفاوت را به یاد بیاورد.

معایب درس خواندن در شب چیست؟

از معایب درس خواندن و مطالعه در شب می‌‌توان به موارد مهم زیر اشاره کرد:

• کاهش سطح تمرکز در روز بعد
• تمرکز تنها روی یک موضوع به دلیل کمبود وقت و زمان
• چند بعدی نبودن و تمرکز روی یک موضوع خاص به دلیل خستگی ذهن
• بهم خوردن تنظیمات هورمونی
• بداخلاقی و تاثیر بد روی خلق و خو دانش‌آموز به دلیل کمبود خواب
• دسترسی نداشتن به دیگران در صورت برخورد به مشکل درسی و غیره
• محرومیت از نور خورشید و نور طبیعی روز برای مطالعه
• بهم خوردن ساعات خواب دانش‌آموز و نظم روتین زندگی ( زمانی که افراد خانواده خواب هستند، او بیدار بوده و زمانی که همه در تکاپو و فعالیت بوده، او در خواب است. افراد دیگر نیز مجبور می‌شوند رعایت کرده و سر و صدا ایجاد نکنند)

بهترین محتوای درسی برای مطالعه در شب باید چه ماهیتی داشته باشد؟

همانطور که گفتیم در زمان خواب، مغز انسان به خواب نرفته و در حال پردازش اطلاعات ورودی کسب شده است. هرچه این اطلاعات ورودی نزدیک به ساعات شب باشد، احتمال به خاطر آوردن‌شان در روز بعد بیشتر است. به خصوص برای امتحان این یادآوری‌های سریع، ضروری است. دانش‌آموزان باید از این امتیاز ویژه مغز در خواب استفاده کرده و هر شب  قبل از خواب به خصوص در زمان امتحانات، مروی سریع بر درس‌های مطالعه شده در روز را داشته باشند. قطعاً در این زمان، خلاصه‌نویسی، مطالب هایلایت شده و دست‌نویس‌ها بسیار مهم و موثر است، زیرا زمان مرور مجدد را کم می‌کنند.

بهترین زمان درس خواندن برای کنکور یا بهترین زمان درس خواندن برای امتحان، در طول روز از ابتدای صبح تا غروب است. اما بهترین زمان مرور و جمع‌بندی دروس می‌تواند شب تا یک ساعت قبل از خواب باشد. زیرا با این تکنیک می‌توانید درصد زیادی از مطالب را یاد‌گرفته را در روز بعد به یاد بیاورید. بنابراین بهترین محتوای درسی برای مطالعه در شب، مرور‌ها و جمع‌بندی‌های شبانه است.

دقت به نکات طلایی زیر برای یادگیری بهتر دروس

۱. صبح ها زمان بهتری برای مطالعه است

یادگیری نیاز به مغز آماده و سرحال و بدون خستگی دارد، چون در شب مغز استراحت کرده و شخص خستگی ذهنی ندارد. لذا هنگام صبح آمادگی بیشتری برای یادگیری وجود دارد.

۲. مطالبی را که نیاز به مرور دارند، ترجیحاً به شب موکول کنید

 در شب دانش‌آموز بعد از مرور مطالب می‌خوابد، ذهن فرصت کافی برای پردازش اطلاعات و تثبیت مطالب را دارد و از آنجا که در هنگام خواب مطلب یا اطلاعات جدید دیگری وارد حافظه نمی‌شود، لذا مطالب ،خوب تثبیت شده و برای مدت طولانی در حافظه باقی می­‌ماند.

۳. بلافاصله پس از غذا خوردن با شکم پر مطالعه نکنید

پر بودن معده سبب شده خون به طرف معده هجوم آورد تا غذا هر چه سریعتر هضم شود. در نتیجه خون کمتری به مغز می‌رسد و احساس خواب آلودگی افزایش و سطح هوشیاری کاهش می‌یابد.

۴. قبل و بعد از مطالعه استراحت کنید

با اینکار از یک طرف زمان آستانه یادگیری را رعایت کرده و از طرف دیگر فرصتی را برای مغز در نظر می­‌گیرید تا به تجزیه و تحلیل اطلاعات جدید بپردازد.

۵. هنگام اضطراب و هیجان‌های عصبی مطالعه نکنید

متخصصان معتقدند مهم‌ترین عامل تخریب حافظه و عدم دستیابی به یک تمرکز عالی، اضطراب است. داشتن برنامه‌ریزی و استفاده بهتر از زمان، سبب کاهش اضطراب و افزایش یادگیری مغز می‌شود.

۶. از روش شرطی‌سازی نسبت به زمان مطالعه استغاده کنید

اگر همیشه عادت داشته که در زمان و مکان مشخصی مطالعه کرده، حتماً از آن فرصت استفاده کنید. زیرا نسبت به آن زمان و مکان شرطی شده‌­اید و در آن زمان آمادگی بیشتری برای تمرکز و یادگیری دارید.

استادبانک؛ مرجع همیشگی شما برای بهترین مشاوره و معلم خصوصی

زمان مطالعه بستگی به شما داشته که در چه زمانی از نظر جسمی و روحی آمادگی لازم را دارید. زمان دقیقی را نمی‌توان برای همه افراد با ویژگی‌های متفاوت، دیکته کرد. بهترین زمان برای یادگیری در طول شبانه روز برای هر دانش‌آموزی متفاوت است. هر زمان این احساس را داشته که برای شروع مطالعه، در بهترین زمان و حالت ممکن قرار دارید، پس بدون تردید درس خواندن خود را همان موقع شروع کنید.

برای اینکه لذت یادگیری را با خود همراه کرده و از زمان‌های یادگیری‌تان بیشترین استفاده را ببرید، می‌توانید روی سایت تدریس خصوصی استادبانک به همراه اساتید حرفه‌ای تدریس خصوصی و مشاورین تحصیلی این مجموعه نیز حساب کنید. برای دسترسی سریع و راحت خدمات معلم خصوصی و مشاوره استادبانک روی لینک تدریس خصوصی استادبانک کلیک نمایید. همچنین جهت ارتباط با تیم پشتیبانی استادبانک، تنها کافیست با شماره ۰۲۱۹۱۰۰۵۳۴۳ تماس گرفته و از خدمات این مجموعه به طور دقیق‌تر آگاه شوید.